Τρίτη 22 Σεπτεμβρίου 2015

Ίων Δραγούμης, ο μπολσεβίκος


Δραγούμης

Του Σωτήρη Αντωνακόπουλου 

1917: Με τις ευλογίες των Σοφών της Σιών ο πρώτος μεγάλος πόλεμος βρίσκεται σε εξέλιξη, με τη φυλή μας να σφαγιάζεται στα χαρακώματα του Βερντέν και του Σομμ. Την ίδια εποχή, ο Ελληνικός στρατός δίνει μάχες στη Μακεδονία. Ο Ίων Δραγούμης είναι εξόριστος στο Αιάκειο της Κορσικής, από το βενιζελικό καθεστώς. 


Η φωτιά καίει την Ευρώπη από άκρη σ' άκρη, αλλά τον ''πατέρα του ελληνικού Εθνικισμού'' τον καίει μια άλλη φωτιά, η ανάμνηση της Πηνελόπης Δέλτα, γι' αυτό από την αρχή της εξορίας του θα ξεκινήσει να γράφει ένα ερωτικό μυθιστόρημα με σαφείς υπαινιγμούς στη σχέση τους (1). 

Ο Δραγούμης στο Αιάκειο 

Στο υπερπολυτελές ξενοδοχείο ''Κοντινεντάλ'', στο Αιάκειο, η υπόλοιπη παρέα βασιλοφρόνων απαρτίζεται από τον Μεταξά, τον Γούναρη, τον Πεσματζόγλου, τον στρατηγό Δούσμανη και άλλες πολιτικές φυσιογνωμίες της βασιλικής παράταξης. 



Οι Έλληνες εξόριστοι της Κορσικής στο ξενοδοχείο που έμεναν στο Αιάκιο (1917).


Ένα συνηθισμένο απόγευμα στο σαλόνι του ''Κοντινεντάλ'' ο Δραγούμης θα ανάψει τη συζήτηση ανάμεσα στην παρέα, καθώς οι εξελίξεις στη Ρωσία με τον Κερένσκυ να ανοίγει τον δρόμο στην επανάσταση θα κάνει τον Δραγούμη να λάβει το μέρος των επαναστατών (2) και τον Δούσμανη να εξοργίζεται και να φωνάζει χαρακτηριστικά: 

''Δεν είναι δυνατόν, Ίων, να υπερασπίζεσαι τους μπολσεβίκους''. 

Ο  Ίων Δραγούμης έχει διαλέξει όμως τον δρόμο του και θα σημειώσει λίγο αργότερα στο ημερολόγιό του (3): 

''Νιώθω την ανάγκη να συνασπισθούν οι εργάτες κι οι εργάτισσες για να πετύχουν μεγαλύτερα μεροδούλια και λιγότερες ώρες δουλειάς. Άλλοτε η αντιπάθειά μου για τον σοσιαλισμό μ' έκανε να κλείνω τα μάτια στη δυστυχία των ανθρώπων. Μα τώρα ξέρω καλύτερα τον κόσμο''. 


Πλέον ο Δραγούμης θα πιστεύει ότι ξέρει καλύτερα τον κόσμο και θα μπορεί να ευαγγελίζεται τους σοσιαλιστικούς παραδείσους.



1918: Στο Αιάκειο, ένα χρόνο μετά, ο Δραγούμης θα ολοκληρώσει το ερωτικό του μυθιστόρημα (4). Η νίκη των μπολσεβίκων έχει επίσης ολοκληρωθεί και ο Ίων εκστασιασμένος θα σημειώσει στο ημερολόγιό του (5): 

''Οι Ρώσοι -όπως το περίμενα- πάνε να δημιουργήσουν κάτι πρωτότυπο, τη σοσιαλιστική δημοκρατία. Βέβαια η ιδέα δεν πρωτοήρθε σ' αυτούς. Την πήραν απ' τον Μαρξ. Μα αυτοί πρώτοι την εφαρμόζουν κι όλο γυρεύουν κάτι καινούργιο και φτιάχνουν. Είναι έτοιμοι για κάθε πρωτοτυπία''. 


Κι έπειτα από αυτήν την ανάλυση, ο Δραγούμης θα αποφασίσει να μάθει ρωσικά (!) όπως θα ανακοινώσει στον Μεταξά (6), στο σαλόνι του ''Κοντινεντάλ'' δηλώνοντας για την απόφασή του: 

''Γενικά δεν με ενδιαφέρει το χθες. Μ' ενδιαφέρει το αύριο''. 

Το αύριο του Ίωνα Δραγούμη είναι ο κομμουνισμός.




1919: Ο πόλεμος στην Ευρώπη μπορεί να έχει τελειώσει, αλλά στην Ουκρανία συνεχίζεται  η προσπάθεια να νικηθεί η Σοβιετική Ρωσία από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Η Ελλάδα συμμετέχει με τρεις μεραρχίες στην Οδησσό. Την ίδια ώρα ο Δραγούμης -αυτή τη φορά εξόριστος στη Σκόπελο- στις 14 Μαρτίου γράφει στο ημερολόγιό του (7): 

''Διαβάζω με πάθος την Ουμανιτέ (8). Γιατί τούτο το ενδιαφέρον; Επειδή ξεσκεπάζει όλα τα ψέματα των ιμπεριαλιστών του καπιταλισμού''. 


Και πιο κάτω, γράφει για τον κομμουνισμό: 

''Αναποδογυρίζει τα καθεστώτα και τις παραδεγμένες αντιλήψεις που τις βαρέθηκα - ίσως γιατί τις είχα κι εγώ και γιατί τώρα με βλάπτουν κι εμένα. Και μόνο η ανατροπή αυτή μ' αρέσει. Αδιάφορα αν και το νέο καθεστώς που θέλει να εγκαταστήσει έχει κι αυτό το ψέμα μέσα του. Μ' αρέσει γιατί αναποδογυρίζει ένα ψέμα''.




Μεγάλο ενδιαφέρον έχει ακόμα  ο ιδεολογικός απολογισμός του ''μεγάλου ιδεολόγου των Ελλήνων εθνικιστών'' στις 6 Απριλίου 1919 στο ημερολόγιό του (9): 

''Μια περίοδο της ζωής μου εθνικιστική (από τα 1902 ως και τα 1914 απάνω κάτω). Έπειτα έβαλα μια petition de principe στον νασιοναλισμό, μολονότι ενεργούσα σύμφωνά του. Τώρα μπαίνω σε μια σοσιαλιστική και ανθρωπιστική περίοδο. Αρχίζω να λαβαίνω συνείδηση του αναρχισμού μου (1917-1919) και προχωρώ. Και σ' αυτό πρέπει να βάλω une petition de principe. Στην πρώτη περίοδο επίδραση του Nietsche και Barres. Στη δεύτερη Τολστόι, Rousseau (10), Κροπότκιν (11), Gide (12). Στην πρώτη περίοδο Μακεδονική ενέργεια. Στη δεύτερη, Ρωσική επανάσταση και κοινωνική επανάσταση παντού. Στη μακεδονική ενέργεια έλαβα μέρος, στην κοινωνική επανάσταση όχι ακόμα. Ο Barres στον νασιοναλισμό που έπλασε δεν έκαμε άλλο παρά να δώσει συνείδηση σ' ένα αίσθημα βαθιά ριζωμένο στην ανθρώπινη ψυχή, στον πατριωτισμό. Ο Κροπότκιν και Μπακούνιν (13) δεν κάνουν άλλο παρά  να δίνουν συνείδηση (τη συνείδηση που αυτοί οι ίδιοι έλαβαν) ενός άλλου βαθιού αισθήματος, της αλληλοβοήθειας μεταξύ στους ανθρώπους (...)".



Μπακούνιν και Κροπότκιν

Είναι γεγονός ότι και τα σύγχρονα ιδεολογικά παιδιά του Ίωνα Δραγούμη δεν απέχουν καθόλου σε σύγχυση από τον ίδιο. Αρχηγός των Ελλήνων εθνικιστών στην Ελλάδα υμνεί τον Τσε Γκεβάρα σε τηλεοπτικά πάνελ, ενώ άλλοι γράφουν επικά άρθρα για τον επαναστάτη Τσε. Άλλοι θαυμάζουν τον Άρη Βελουχιώτη, ενώ άλλοι εγκωμιάζουν τον Κορνήλιο Καστοριάδη στα βιβλία τους. Άλλοι ψυχικά διαταραγμένοι "γιαλαντζί" εθνικοσοσιαλιστές έχουν πρότυπο έναν "εθνικο-αναρχικό" αντιναζί που συνηθίζει να σφίγγει τα χέρια με ραββίνους, ενώ άλλοι περιμένουν να απλώσει το χέρι του ο Πούτιν την ώρα που αυτός κάνει παρέλαση προς τιμήν της μεγάλης νίκης των μπολσεβίκων.  




Κάπου εδώ όμως, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο, προς πάσα κατεύθυνση, Σας χαρίζουμε το δουλοπρεπές "Όχι" του Μεταξά σας, την ακροδεξιά σαπίλα σας, τον κούφιο εθνικιστικό σας ''χώρο'' και το μπολσεβικικό δηλητήριο που τρέχει στις φλέβες σας. Σας χαρίζουμε και τον Ίωνα Δραγούμη μαζί με την επιθυμία του για την ανατολική ομοσπονδία με τους Οθωμανούς, μαζί με τον μίζερο κοινοτισμό και γοητευτικό βίο από το κρεβάτι της Δέλτα μέχρι το κρεβάτι της Μαρίκας Κοτοπούλη. Δεν σας χαρίζουμε και κρατάμε περήφανα τα ιερά λάβαρα του Εθνικοσοσιαλισμού και συνεχίζουμε πιστοί στις αρχές και στις αξίες του Αδόλφου Χίτλερ. 




(1) Φρέντυ Γερμανός, Η Εκτέλεση σελ. 196
(2) Φρέντυ Γερμανός, Η Εκτέλεση σελ. 197
(3) Φρέντυ Γερμανός, Η Εκτέλεση σελ. 199
(4) Ίων Δραγούμης, Σταμάτημα
(5) Φρέντυ Γερμανός, Η Εκτέλεση σελ. 212
(6) Φρέντυ Γερμανός, Η Εκτέλεση σελ. 212
(7) Φρέντυ Γερμανός, Η Εκτέλεση σελ.218
(8) Ουμανιτέ: Μαρξιστική εφημερίδα, ιδρύθηκε από τον Γάλλο σοσιαλιστή και φιλειρηνιστή πολιτικό Ζαν Ζωρές, ο οποίος δολοφονήθηκε από εθνικιστή συμπατριώτη του λόγω αντίθεσής του στον πόλεμο.
(9) Φύλλα ημερολογίου, Ίων Δραγούμης 6-04-1919
(10) Ζαν Ζακ Ρουσσώ: Ελβετός φιλόσοφος, συγγραφέας και σκηνοθέτης. Οι πολιτικές του απόψεις επηρέασαν τη Γαλλική επανάσταση, την ανάπτυξη της κομμουνιστικής και σοσιαλιστικής θεωρίας και την ιδεολογία του Εθνικισμού.
(11) Πιοτρ Κροπότκιν: Εξέχων Ρώσος αναρχικός και ένας από τους πρώτους θεωρητικούς του αναρχοκομμουνισμού.
(12) Αντρέ Ζιντ: Γάλλος μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας, ομοφυλόφιλος, καταδικάστηκε για παιδεραστία του δεκαπεντάχρονου γιου στενού του φίλου.
(13) Μιχαήλ Μπακούνιν: Ρώσος θεωρητικός του αναρχισμού που με τα γραπτά και τον βίο του λειτούργησε ως σημείο αναφοράς στην ιστορία του αναρχικού κινήματος.

The Stormtrooper